Пелистер — највисокиот врв на Баба Планина, а со своите 2.601 м надморска височина, претставува трет највисок планински врв во Македонија. Пелистер е воедно прогласен за национален парк во 1948 година, тој има вкупна површина од 12.500 хектари. Од хидрографските објекти, со посебна природна привлечност се двете глацијални езера, Пелистерски Очи - Големото и Малото Езеро на Пелистер, исто познати како „Горски Очи“.
[su_tabs]
[su_tab title="Флора"]
Флората во Националниот Парк Пелистер со своето богатство, разновидност и колорит претставува една од најзначајните вредности на биолошката разновидност на оваа планина и го привлекува интересот на истражувачите, посетителите и вљубениците на најстариот и еден од најубавите национални паркови во Република Македонија.
Растителниот свет на Пелистер е мошне разнообразен, па оттаму и неговото специфично ботаничко значење. Тука растат 88 видови дрвја, што претставува застапеност на 29% од вкупната дендрофлора во Македонија. Најголем дел од шумските површини на Пелистер се под бука 2606 ха, моликовите шуми заземаат површина од 1174 ха, додека најмала површина отпаѓа на дабовите шуми - 487 ха. Останатите се мешовити шуми и тоа: моликово - елови, моликово - букови, моликово - буково - елови, буково - елови и буково - дабови шуми. Во вегетацијата на Пелистер се среќаваат 21 растителна заедница, од кои 8 се шумски (асоцијации и субасоцијации ), а 13 се тревни заедници.
Познатиот германски фитогеограф August Grisebach е првиот ботаничар кој ја посетил оваа планина (30 јуни до 3 јули 1839) п при тоа открил и опишал неколку нови, дотогаш непознати вндови за науката, кои се објавени во неговата позната студија "Spicilegium florae Rumelicae et Bithynicae" (1843-44), во која за прв пат се наведуваат флористички податоци за планината Пелистер и општо за територијата на Македонија.
Меѓу нив посебно значење има моликата (Рinиѕ реисе Grisebach), која образува пространи и биолошки витални популации во висинскиот распон од 700 - 2200 м и претставува нејзин флористички заштитен знак.
Интересот за флората на оваа планина како во минатото така и денес присутен е кај голем број странски и домашни ботаничари - флористи и фитоценолози. Во нивните трудови постепено се разоткрива оваа ботаничка ризница и постојано се надополнуваат сознанијата за нејзините флорно - вегетациски карактеристики.
Флората на вишите растенија (без мововите) во Н.П. Пелистер опфаќа над 1050 таксонн. Најзастапени се цветните (скриеносемени) растенија со над 900 видовн. Помеѓу нив најдоминантни се фамилиите Asteraceae (Compositae), Caryophyllaceae, Fabaceae (Leguminosae), Poaceae (Gramineae), Rosaceae, Lamiaceae (Labiatae) и други.
Класични наоѓалишта – локалитети (Locus classicus)
Во Н.П. Пелистер за прв пат сс откриени и опишани како нови за науката над 15 таксони од групата на цветните растенија, односно таму се наоѓаат нивните класични наоѓалишта (Locus classicus) на следните таксони:
Нeкои од нив претставуваат локални ендемити или субендемити (Alchemilla peristerica, Dianthus myrtinervius, Crocus pelistericus, Sempervivum octopodes).
Видови од меѓународно значење
Во Националниот Парк Пелистер се развиваат голем број флористички видови кои имаат меѓународно значење (видови на Светската и Евроpската црвена листа на загрозени видови, видови од Бернската Конвенција, Хабитат директивите на EУ, CORINE видови и други).
Видови кои се наоѓаат на Светската црвена листа на загрозени видови (IUCN Red List of threatened species, 1998):
Бернска конвенција (Bern Convention Annex I); Хабитат директиви (Habitat directives, Annex II b, Annex IV b): Buxbaumia viridis
CORINE species: Crocus pelistericus (MK)
Во НП Пелистер се регистрирани неколку таксономи кои потекнуваат од други делови на Балканскиот полуостров и Европа, а на територијата на Република македонија единствено се развиваат на оваа планина: Dianthus stenopetalus, Tozzia alpine subsp. Carpatica и Viola parvula.
Лековити растенија и шумски плодови:
Декоративни видови:
[/su_tab]
[su_tab title="Фауна"]
Највпечатливи одлики на фауната во Националниот парк Пелистер се нејзината разновидност и хетерогеност, како и присуството на голем број реликтни и ендемични видови. Ендемичните видови се главно регистрирани кај без'рбетните групи на организми.
Од без'рбетните организми, во малото глацијално езеро "Мало Езеро" се среќава една раскошна популација од вилинското ракче Chirocephalus diaphanus carinatus, кое претставува балкански реликтно-ендемичен таксон.
Исклучиво во големото глацијално езеро "Големо Езеро" живее амфиподното ракчеNiphragus pancici peristericus, пелистерски ендемит, досега регистриран само во ова езеро.
Само во водите на овие две глацијални езера, се среќава харпактикоидното ракчеArcticocampus macedonicus, пелистерски ендемичен вид.
Во изворишните води на Н.П. Пелистер, на надморска височина меѓу 1600 и 2200 м живеат два пелистерски реликтно-ендемични видови на остракоди: (Iliodromus peristericusи Eucypris diebeli).
Во планинските потоци и реки на Националниот парк исто така се присутни реликтно-ендемични фаунистички елементи. Од Магаревска Река е опишана македонската ендемична плекоптера Nemoura peristeri.
Низ шумскиот и високопланинскиот појас присутни се повеќе пелистерски ендемични видови како што се: пелистерската стоногалка (Brachydesmus peristerensis); тврдокрилните инсекти: (Alpaeus macedonica, Cychrus attenuatus peristericus, Duvaliotes peristericus, Platyduvalius macedonicus, Trechus hajeki), ноќната пеперутка (Hadena clara macedonica) и малите пеперутки: (Scythris crypta иScythris similis).
За разлика од без'рбетните организми, кои сеуште не се целосно истражени, 'рбетниците се добро проученн. Во рамките на Националниот Парк. исклучиво во горниот тек на реките Сапунџица. Злокуќанска и Ротинска река живее поточната пастрмка (Salmo pelagonicus),која претставува пелистерски ендемичен вид. Од останатите групи 'рбетници, констатирано е присуство на 10 видови водоземци, 15 видови влечуги, 91 видови на птици и 35 видови на цицачи.
Во шумскиот појас од Националниот Парк најкарактеристични претставници на 'рбетници:
Високопланинскиот појас на Пелистер го населува специфична фауна. која претставува мозаик од реликтни медитерански високопланински елементи, потоа бореални, аркто-алпински и степски фаунистички елементи. Највнечатлив вид во овој појас претставува балканската дивокоза (Rupicapra rupicapra balcanica).
По каменестите терени живее снежната полјанка (Chionomys nivalis). Низ влажните ливади и пасишта со бујна вегетација се среќаваат планинската гуштерица (Lacerta agilis), шарката (Vipera berus), четинарската полјанка (Microtus subterraneus),малата ровчица (Sorex minutus), реликтниот крт (Talpa stankovici) и слепото куче(Nannospalax leucodon).
Од птиците, карактеристични видови за овој појас се: црвеноклуната галка(Pyrrhocorax pyrrhochorax), скалестиот дрозд (Monticola saxatilis), белогушестиот дрозд (Turdus torquatus) и еребицата камењарка (Alectoris graeca).
Четири таксони од цицачите, за прв пат се опишани од локалитети во рамките на Националниот парк: Балкански слеп крт (Talpa caeca beaucournii), типичен жител на моликовите шуми. Балкански крт (Talpa stankovici), опишан врз основа на примероци собрани од планинските ливади во Националниот парк. Овој вид е регистриран како македонски - субендемит, затоа што се среќава делумно и во пограничните подрачја на Грција и Албанија.
Македонска лисеста полјанка(Clethrionomys glareolus makedonicus),за прв пат регистрирана и опишана од листопадните и мешани шуми на Пелистер, исто така претставува македонски ендемит.
Македонска полјанка(Microtus felteni), опишана од моликовите шуми на Пелистер, претставува македонски ендемит, бидејќи досега е регистрирана само на планините во Западна Македонија.
[/su_tab]
[/su_tabs]
[su_tabs]
[su_tab title="Флора"]
Флората во Националниот Парк Пелистер со своето богатство, разновидност и колорит претставува една од најзначајните вредности на биолошката разновидност на оваа планина и го привлекува интересот на истражувачите, посетителите и вљубениците на најстариот и еден од најубавите национални паркови во Република Македонија.
Растителниот свет на Пелистер е мошне разнообразен, па оттаму и неговото специфично ботаничко значење. Тука растат 88 видови дрвја, што претставува застапеност на 29% од вкупната дендрофлора во Македонија. Најголем дел од шумските површини на Пелистер се под бука 2606 ха, моликовите шуми заземаат површина од 1174 ха, додека најмала површина отпаѓа на дабовите шуми - 487 ха. Останатите се мешовити шуми и тоа: моликово - елови, моликово - букови, моликово - буково - елови, буково - елови и буково - дабови шуми. Во вегетацијата на Пелистер се среќаваат 21 растителна заедница, од кои 8 се шумски (асоцијации и субасоцијации ), а 13 се тревни заедници.
Познатиот германски фитогеограф August Grisebach е првиот ботаничар кој ја посетил оваа планина (30 јуни до 3 јули 1839) п при тоа открил и опишал неколку нови, дотогаш непознати вндови за науката, кои се објавени во неговата позната студија "Spicilegium florae Rumelicae et Bithynicae" (1843-44), во која за прв пат се наведуваат флористички податоци за планината Пелистер и општо за територијата на Македонија.
Меѓу нив посебно значење има моликата (Рinиѕ реисе Grisebach), која образува пространи и биолошки витални популации во висинскиот распон од 700 - 2200 м и претставува нејзин флористички заштитен знак.
Интересот за флората на оваа планина како во минатото така и денес присутен е кај голем број странски и домашни ботаничари - флористи и фитоценолози. Во нивните трудови постепено се разоткрива оваа ботаничка ризница и постојано се надополнуваат сознанијата за нејзините флорно - вегетациски карактеристики.
Флората на вишите растенија (без мововите) во Н.П. Пелистер опфаќа над 1050 таксонн. Најзастапени се цветните (скриеносемени) растенија со над 900 видовн. Помеѓу нив најдоминантни се фамилиите Asteraceae (Compositae), Caryophyllaceae, Fabaceae (Leguminosae), Poaceae (Gramineae), Rosaceae, Lamiaceae (Labiatae) и други.
Класични наоѓалишта – локалитети (Locus classicus)
Во Н.П. Пелистер за прв пат сс откриени и опишани како нови за науката над 15 таксони од групата на цветните растенија, односно таму се наоѓаат нивните класични наоѓалишта (Locus classicus) на следните таксони:
| Alchemilla peristerica, Centaurea deustiforms, Crocus pelistericus, Dianthus myrtinervius, Festuca peristerea, Pedicularis orthantha, Pinus peuce, Ranunculus psilostachys, Scorzonera purpurea subsp. peristerica, Sedum erythraeum, Sempervivum marmoreum, Sempervivum octopodes, Silene ventricosa, Viola velutina, Viola orphanidis и други. |
| Alkanna pulmonaria Centaurea deustiformis Dianthus myrtinervius Fritillaria gussichiae Malus Florenthina Pedicularis limnogena Pinus peuce Sempervivum octopodes Viola eimia |
| Achillea millefolium (ајдучка трева - common yarrow). Angelica pancicii (ангелика - angelica). Convallaria majalis (момина солза - lily of the valley), Crataegus monogyna (глог - monogynies hawthorn), Dactylorhiza maculata (прстест /пегав/ салеп - Heath Spotted orchis), Dactylorhiza sambucina (бозовиноцветен салеп - orchis), Fragaria vesca (шумска јагода - wild strawberry), Hypericum perforatum (канатрион - perforate St. Johnswort), Gentiana lutea subsp. symphyandra (линцура - gentian), Gentiana punctata (точкеста линцура – gentian). Juniperus communis (смрека - common juniper), Origanum vulgare (планински чај - wild majoram), Primula veris subsp. columnae (пролетна јаглика - spring primrose). Primula vulgaris (обична јаглика - common primrose), Pulmonaria officinalis (велигденче - lungwort). Rubus idaeus(малина - red raspberry). Thymus tosevii var. degenii(мајчина душичка - thyme), Tussilago farfara (подбел - colt's foot). Vaccinium myrtillus (боровинка - blueberry), Vaccinium uliginosum (боровинка), и други. |
| Campanula persicifolia (Ѕвонче - narrow - leaved Bellflower), Crocus pelistericus (Пелистерска качунка - Pelisler's saffron). Crocus veluchеnsis (Обична качунка - Сaffron), Epilobium angustifolium (Теснолисна врбовка - Rosebay willow - herb fireweed), Galanthus nivalis (Кокиче - Snowdrop), Gentiana acaulis (Безстеблена генцијана - Gentian from Koch), Geum coccineum (Црвено омајниче - Avens), Lilium albanicum (Албански крин - Lyli from Albanie). Paris quadrifolia (Гавранско око - herb Paris), Ranunculus crenatus (Цело лутиче - Buttercup). Sempervivum octopodes (Октоподна чуваркуќа - Mouse-leck), Viola velutina (Кадифена темјанушка - Violet) и други. |
| шарен дождовник (Saiamandra salamandra), македонски мрморец (Trituruis carnifex macedonicus), шумска жаба (Rana dalmatina), поточна жаба (Rana graeca), гаталинка (Hyla аrharea), ридска желка (Testudo hermanni), ескулапов смок (Elaphe longissima), планински смок (Coronella austriaca), шумска шљука (Scolopax rusticola), лештарка (Bonasa bonasia), буф (Bubo bubo), шумска утка (Strix aluco), ноќна ластовица (Caprimulgus europaeus), црн клукајдрвец (Dryocopus martius), зелен клукајдрвец (Picus viridis), јастреб кокошкар (Accipiter gentilis), скалест орел (Aquilla chrysaetos), еж (Erinaceus concolor), верверица (Sciurus vulgaria), полв лешникар (Muscardinus avellanarius), шумски полв (Dryomys nitedula), обичен полв (Glis glis), зајак (Lepus europaeus), куна белка (Martes foina), јазовец (Meles meles), лисица (Vulpes vulpes), дива мачка (Felis silvestris), балкански рис (Lynx lynx martinoi). волк (Canis lupus), кафеава мечка (Ursus arctos), дива свиња (Sus scrofa), обичен елен (Cervus elaphus),и срна (Capreolus capreolus) |